تجهیزات الکترونیکی مثل اسپیکر، موبایل، کامپیوتر و… از اجزای مختلفی تشکیل شده‌اند. مدارها، در عملکرد این ابزارها نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند. کراس‌اُورها بخشی جدایی‌ناپذیر از هر سیستم استریو یا سینمای خانگی هستند. ممکن است از خود بپرسید که کراس‌اُور چیست و چگونه کار می‌کند؟ توضیح تخصصی این مدار ممکن است اندکی مشکل باشد. اما به طور کلی کراس‌اُور (Crossover) نوعی فیلتر است که از ورود فرکانس‌های ناخواسته بلندگو یا گروهی از بلندگوها جلوگیری می‌کند. در نتیجه، پتانسیل صدا به طور قابل توجهی بهبود خواهد یافت. وجود کراس‌اُور در هر بلندگو، یک مزیت بسیار مهم محسوب می‌شود. در ادامه با نحوه عملکرد کراس‌اُور، انواع آن و… آشنا خواهید شد.
مدار کراس‌اُور (Crossover) چیست؟
کراس‌اُور یکی از اجزای اصلی باند و بلندگوهاست که در آن‌ها پنهان شده است. این قطعه در حقیقت به عنوان یک فیلتر و تفکیک‌کننده صدا عمل می‌کند. کراس‌اُور با دریافت سیگنال صوتی، آن‌ها را در سه محدوده تقسیم‌بندی خواهد کرد: فرکانس پایین، فرکانس‌های میانی و فرکانس بالا. فرکانس‌های بالایی شامل جزئیات موسیقی بوده و تنها فرکانس‌های 100 هرتز به بالا مجاز به عبور از این مقطع هستند. فرکانس‌های پایین نیز به اصوات بیس و بم اشاره کرده و دارای فرکانس 80 هرتز به پایین است. صدای خواننده در فرکانس های میانی قرار می‌گیرد. با انتخاب یک نقطه برش (cut off) مناسب می‌توان به راحتی فرکانس‌ها را در محدوده مشخص خود قرار داد.
پس از این تقسیم‌بندی فوق‌العاده، هریک از امواج به سمت بلندگوی خود هدایت می‌شوند تا بدون اینکه کیفیت آن کاهش پیدا کند صدا به گوش شونده برسد. اگر سیستمی مجهز به کراس‌اُور (Crossover) نباشد، ممکن است فرکانس‌ها با یکدیگر تداخل پیدا کنند و در نهایت، یک صدای بی‌کیفیت و خشن به گوش کاربر برسد. کراس‌اُور در شکل‌های مختلفی تولید می‌شود. در ادامه با انواع و ویژگی‌های آن آشنا می‌شوید.
عملکرد کراس‌اُور (Crossover)
کراس‌اُور یک سیستم الکتریکی است که برای تقسیم صداها از یک منبع موسیقی و سپس ارائه بهترین خروجی برای یک بلندگوی خاص طراحی شده است. اکثر بلندگوهای باکیفیت حداقل به یک نوع کراس‌اُور داخلی مجهز هستند. بنابراین، یک کراس‌اُور محدوده صدایی را که می‌خواهید به بلندگو نرسد را فیلتر می‌کند. البته همه این موارد به نقطه فرکانس قطع یا Crossover Frequency وابسته است. یک فرکانس قطع مناسب محدوده‌ای است که در آن کراس‌اُور بتواند صداهای ناخواسته را به خوبی فیلتر کند. تعیین یک بسامد قطع برای هر بلندگو دشوار است زیرا عوامل زیادی در هنگام تنظیم آن نقش دارند.
آشنایی با انواع مدار کراس‌اُور
کراس‌اُورها به دو دسته غیرفعال (پسیو) و فعال (الکترونیک) تقسیم می‌شوند. با نوع پسیو، برای فیلتر کردن صداها نیازی به برق ندارید. از سوی دیگر، کراس‌اُور فعال به برق و همچنین اتصالات زمینی نیاز دارند، اما این اطمینان را می‌دهند که هنگام کنترل جزئیات دقیق صدای خروجی، تطبیق پذیری و هماهنگی بالایی داشته باشند.
کراس‌اُور پسیو یا غیرفعال
کراس‌اُورهای غیرفعال برای کار کردن نیازی به اتصال به منبع برق ندارند. دو نوع از این نوع ابزار وجود دارد:
- کراس‌اُورهای in-line
- کراس‌اُورهای کامپوننت
دومی بین تقویت‌کننده و بلندگوها قرار می‌گیرد در حالی که اولی بین آمپلی‌فایر و گیرنده قرار می‌گیرد. کراس‌اُور غیرفعال بیشتر در سیستم‌های صوتی خودرو استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزایای کراس‌اُور غیرفعال می توان به هزینه پایین و نصب آسان نسبت به نوع فعال اشاره کرد. نام دیگر کراس‌اُور غیرفعال، کراس‌اُور قدرتی است؛ زیرا از قطعاتی مانند خازن‌ها و سلف‌ها با ولتاژ تحملی بالا ساخته شده است.
کراس‌اُور اکتیو یا فعال
به مدل فعال، الکترونیکی نیز می گویند زیرا با قطعات الکترونیکی ساخته شده است. برخلاف مدل قبل، نوع فعال برای کارکردن به منبع برق نیاز دارد. کراس‌اُورهای فعال می توانند به راحتی با تغییر سطح فرکانس تنظیم شده که یکی از مهم‌ترین مزایای آن محسوب می‌شود. محدوده ولتاژی که نوع فعال در آن کار می‌کند در حدود 1 الی 2 ولت است. کراس‌اُور فعال معمولا بین آمپلی فایر و بلندگو قرار می‌گیرد. البته نصب و راه‌اندازی این نوع چندان آسان نیست و بهتر است که حتما از یک فرد متخصص و حرفه‌ای کمک بگیرید.
